پنج نیروی رقابتی پورتر یک ابزار ساده اما قدرتمند برای فهم بیشتر محیط رقابتی کسب و کار شما و شناسایی سودآوری بالقوه استراتژی شماست. این تحلیل ابزار مفیدی است، زیرا زمانی که شما نیروهای موجود در محیط و یا صنعت خود را که می تواند سودآوری شما را تحت تاثیر قرار دهد می شناسید، می توانید استراتژی خود را مطابق با آن تنظیم کنید. برای مثال، شما می توانید از موقعیت مناسبی برخوردار شوید یا ضعف خود را بهبود ببخشید و از برداشتن گام های اشتباه در آینده جلوگیری کنید.
معرفی ابزار پنج نیروی پورتر
این ابزار توسط مایکل پورتر، استاد دانشکده کسب و کار دانشگاه هاروارد، برای تجزیه و تحلیل جذابیت و احتمال سودآوری صنعت، ایجاد شد. از زمان انتشار آن در سال ۱۹۷۹، این ابزار همچنان به عنوان یکی از ابزارهای کسب و کار مورد توجه قرار گرفته است.
پورتر تاکید کرد که سازمان‌ها نظارت دقیقی روی رقبای خود دارند، اما پورتر آنها را تشویق می‌کند که از اقداماتی که رقبای خود انجام می‌دهند فراتر بروند و بررسی کنند که عوامل دیگری نیز می‌تواند بر محیط تجاری تاثیر گذار باشد یا خیر. او پنج نیرو را شناسایی کرده که محیط رقابتی را تشکیل می‌دهند و می‌توانند روی سودآوری شما تاثیر گذار باشند. در ادامه به معرفی این پنج نیرو می‌پردازیم.
رقابت بین رقبای فعلی
این نیرو تعداد و قدرت رقبای شما را در نظر می گیرد. چه تعداد رقیب دارید؟ آنها چه کسانی هستند و تفاوت کیفیت محصولات و خدمات آنها با شما چیست؟
جایی که رقابت شدید است، شرکت‌ها می‌توانند مشتریان را با کاهش قیمت‌ها و کمپین‌های بازاریابی تاثیر گذار جذب کنند. همچنین در بازار با رقبای زیاد، تامین کنندگان و خریداران شما اگر احساس می‌کنند که از تعامل با شما سودآوری خوبی ندارند، می‌توانند در جاهای دیگر قرار بگیرند. از سوی دیگر، در جایی که رقابت حداقلی است و هیچکس دیگر کاری انجام نمی‌دهد، شما قدرت زیاد و سودآوری مطمئنی خواهید داشت.
قدرت تامین کنندگان
این نیرو تعیین می‌کند که افزایش قیمت برای تامین کنندگان شما چقدر آسان است. چند تامین کننده بالقوه دارید؟ چگونه محصول یا خدماتی که آنها ارائه می‌دهند منحصر به فرد است و انتقال از یک تامین کننده به تامین کننده دیگر چقدر هزینه دارد؟
هرچه انتخاب بیشتری داشته باشید، راحت‌تر خواهد بود که به یک جایگزین ارزان‌تر منتقل شوید. اما هر چه تامین کننده کم‌تری داشته باشید و هر چه بیشتر به کمک آنها نیاز داشته باشید، موقعیت و توانایی آنها برای تامین شما بیشتر است. این مساله می‌تواند سود شما را تحت تاثیر قرار دهد.
قدرت خریداران
در اینجا، شما از خود می‌پرسید که برای خریداران چقدر آسان است که قیمت‌ها را کاهش دهند. چند خریدار دارید و سفارشات آن ها چقدر است؟ تغییر از محصولات و خدمات خود به محصولات و خدمات رقیب چقدر برای شما هزینه دارد؟ آیا خریداران شما به اندازه کافی قوی هستند تا شرایط را به شما تحمیل کنند؟
هنگامی که شما فقط با تعداد کمی مشتری مواجه می‌شوید، آنها دارای قدرت بیشتری هستند، اما اگر مشتریان زیادی داشته باشید، قدرت شما افزایش خواهد یافت.
تهدید جایگزین‌ها
این نیرو به این معنی است که مشتریان شما راه دیگری را برای کارهای شما پیدا می‌کنند. به عنوان مثال، اگر شما یک محصول نرم افزاری منحصر به فرد ارائه دهید که یک فرآیند مهم را خودکار می‌کند، افراد می‌توانند با انجام فرایند به صورت دستی یا با برون سپاری آن را جایگزین کنند. جایگزینی که آسان و ارزان باشد می‌تواند موقعیت شما را تضعیف کرده و سودآوری شما را تهدید کند.
تهدید رقبای تازه وارد
موقعیت شما می تواند تحت تأثیر توانایی افراد تازه وارد به بازار باشد. بنابراین، در مورد چگونگی انجام این کار، فکر کنید. چقدر آسان است که در صنعت یا بازار جایگاه خود را حفظ کنید؟ چقدر هزینه دارد و صنعت شما چگونه تنظیم شده است؟
اگر برای وارد شدن به بازار پول و تلاش کمی نیاز باشد یا اگر شما از تکنولوژی‌های کلیدی خود کمتر محافظت کنید، رقبا می‌توانند به سرعت وارد بازار شما شده و موقعیت شما را تضعیف کنند. اگر موانع قوی و پایداری برای ممانعت از ورود دارید، می‌توانید یک موقعیت مطلوب را حفظ کرده و از مزایای آن بهره مند شوید.
نحوه استفاده از ابزار پنج نیروی پورتر
در ابتدا برای درک وضعیت خود، به هر یک از نیروها نگاه کنید، سپس مشاهدات خود را در کاربرگ بنویسید. پس از آن عوامل کلیدی را در کاربرگ نوشته و اندازه و مقیاس نیرو را در نمودار خلاصه کنید. راه آسان برای انجام این کار این است که از علامت “+” برای نیرویی که تقریبا به نفع شما است و یا از علامت “-” برای نیرویی که نسبتا به ضرر شما است استفاده کنید. از “++” برای نیرویی که به شدت به نفع شما است و از “–” برای نیرویی که کاملا مخالف شما است استفاده کنید. برای یک نیروی بی طرف، شما می توانید از “O” استفاده کنید.
در نهایت، به وضعیتی که با استفاده از این تجزیه و تحلیل به دست می‌آورید و چگونگی تاثیر آن بر خودتان نگاه کنید. برای بهبود وضعیت صنعت خود و افزایش سودآوری با توجه به نیروهایتان فکر کنید.
کاربرگ مربوط به این ابزار از طریق این لینک قابل دریافت می‌باشد.
