آموزش و حمایت از کارآفرینی نوجوانان؛ یک نیاز غیر قابل انکار!

موضوع آموزش مهارت های کارآفرینی شاید مهم ترین نیاز اکوسیستم کارآفرینی هر کشوری به شمار رود. در بسیاری از نقاط دنیا مدارس اولین متولی برای این دست آموزش‌‌ها هستند؛ اما این آموزش‌ها در مدارس کشور عزیزمان جایگاه مناسبی ندارند. موضوع کارآفرینی برای نوجوانان با توجه به این که نیازی واقعی برای هر کشوری به حساب می رود ، نیازمند سرمایه گذاری مناسب نهادهای مختلف در این زمینه است. برای بهبود وضعیت فعلی، علاوه بر نهادهای دولتی، باید از نهادهای غیردولتی هم انتظار ورود به این زمینه را داشت. در چند سال اخیر چند نهاد در این زمینه فعال شده اند. در این مقاله با یکی از این نهادها به نام بهرافن هم صحبت شدیم. این مجموعه که از سال ۹۴ فعالیت خود را شروع کرده است، اکنون مجوز مرکز شتابدهی را هم گرفته و در حال تلاش برای توسعه فعالیت‌های خود می باشد. در ادامه با ما همراه باشید.

کمی از خودتان و مرکزی که راه اندازی کرده اید برای ما توضیح دهید.

بنده سید عماد باطنی فارغ التحصیل رشته مدیریت در مقطع کارشناسی از دانشگاه علامه طباطبایی و رشته مدیریت کارآفرینی در دانشگاه خوارزمی هستم. از سال ۹۴ با دوستانم سعی کردیم به حیطه فعالیت‌های دانش آموزان ورود کنیم؛ در آن زمان بحث استارتاپ و کارآفرینی به شکل امروز وجود نداشت به همین دلیل بیشتر در حوزه برنامه ریزی درسی و مشاوره و مباحث اردوئی و تفریحی دانش آموزان وارد شدیم و به تحصیلات آکادمیک در رشته‌های علوم تربیتی، مدیریت آموزشی، روانشناسی، کارآفرینی، کسب و کارهای الکترونیکی و … پرداختیم. بعد از مدتی، چند برنامه برای مدارس برتر دولتی و غیر دولتی برگزار کردیم و به این نتیجه رسیدیم که جامعه ما نیاز دارد تا دانش آموزان از مباحث نظری به سمت مهارت افزایی سوق پیدا کنند و این مساله ای است که در اسناد بالادستی از جمله سند چشم انداز ۱۴۰۴ و برنامه ششم توسعه به آن اشاره شده اما به مرحله اجرا نرسیده است؛ زیرا اولاً فعالیت در این حیطه بسیار دشوار است و از طرفی نیز ممکن است از جهت اقتصادی نتیجه قابل توجهی مانند سایر صنایع نداشته باشد. از طرفی نیز در تمامی مقالات و علوم روز دنیا، سن کارآفرینی را قبل از ۱۸ سال دانسته اند و باید مبانی کارآفرینی در سن قبل ۱۸ سالگی آموزش داده شود تا اثر گذاری آن در افراد قابل لمس باشد. به همین دلایل وارد عرصه کارآفرینی شدیم و یک شتاب دهنده مرکز نوآوری راه اندازی کردیم که تعریف اصلی مرکز در آینده تثبیت می‌شود.

عملکرد مرکز به چه صورت است؟

ما برای ورود به این عرصه از دانش آکادمیک و تجربی کمک گرفتیم و به این نتیجه رسیدیم که این عرصه یک سری نقاط ضعف و قوت دارد؛ نقاط قوت آن از این جهت است که مجموعه ای وارد حوزه کارآفرینی دانش آموزی نشده بود و ما اولین تیمی هستیم که به ترویج آن پرداختیم. البته چند تیم در این حوزه فعالیت دارند اما ما اولین تیمی بودیم که بر مخاطب دانش آموز سرمایه گذاری کردیم؛ در سال ۹۴ کار را آغاز کردیم و در انتهای سال ۹۶ وارد اجرا شدیم به همین دلیل ما این ادعا را داریم که از جهت مبانی، ظرفیتی کامل تر از رقبا در این عرصه داریم. مخاطب ما دانش آموزی است که هنوز روحیات کارآفرینی ندارد و از طرفی افت و خیزهای علمی نیز دارد به همین دلیل به بحث ترویجی ورود کردیم؛ البته ما صرفاً قصد نداریم به کار ترویجی و فرهنگسازی کارآفرینی بپردازیم بلکه درآمدزایی و سود اقتصادی جهت توسعه فعالیت‌های این مجموعه دارای اهمیت است.

ما در ۳ قالب فعالیت خود را تعریف کردیم؛ اولین قدم بستری برای آشنایی تیم‌های دانش آموزی با شتاب دهنده و مراکز نوآوری بهرافن است. از آنجایی که دانش آموزان مخاطبان اصلی ما هستند، رویدادهایی را در قالب بازی مهیج – پویا و مولد ایدآموز را طراحی کردیم برای طراحی این بازی فعالیت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی گسترده ای توسط اساتید و  دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری رشته های مرتبط صورت گرفته است.

در مورد رویداد ایدآموز بیشتر برای ما توضیح دهید.

ایدآموز یک رویداد یک روزه برای ۱۰۰ الی ۱۲۰ مخاطب دختر و پسر دانش آموز طراحی شده است که دانش آموزان با ورود و شناسایی ظرفیت‌های مختلف استان‌های کشور که در بازی طراحی شده است به اجرای فعالیت اقتصادی در استان‌ها می‌پردازند و هرکدام که عملکرد بهتری داشته باشند و صنایع بیشتری را در استان مورد نظر خود راه اندازی کنند، به عنوان تیم برگزیده انتخاب می‌شوند.

کارآفرینی در کدام قسمت این بازی جا دارد؟

دانش آموزان طی این فرآیند پی می‌برند که چطور یک کسب و کار را راه اندازی کنند. این کسب و کار می‌تواند در هر صنعتی باشد و به مهارت هایی در ابتدا نیاز دارد. در این بازی شاخصه‌هایی آموزش داده می‌شود مانند ریسک پذیری، همکاری با رقبا و فعالیت گروهی و … که اساس کارآفرینی است. طی این بازی دانش آموزان با مفهوم و مهارت های کارآفرینی آشنا می‌شوند و هرکدام که عملکرد بهتری داشته باشند، تیم برتر معرفی می‌شوند. علاوه بر جریان اصلی این بازی، ما غرفه‌هایی در این جشنواره‌ها در نظر گرفتیم به نام ایده باز که دانش آموزان نمونه‌های اولیه (MVP) خود را ارائه دهند که اگر آن محصول قابلیت سرمایه گذاری داشته باشد، به آن ها کمک شود.

در مرحله دوم فعالیت‌های شتاب دهنده بهرافن برای دانش آموزان مستعد و علاقه مند به کارآفرینی و کسب و کار دوره‌های پیش شتابدهی و شتابدهی در نظر گرفتیم با این تفاوت که در کنار منتورهای عمومی (مهارت‌های مبانی کلی کارآفرینی) و منتورهای تخصصی (حوزه‌های تخصصی و علاقه دانش آموزان) یک منتور ویژه مشاور تحصیلی برای دانش آموز درنظر گرفته ایم تا در مراحل درسی نیز مشکلی برایشان پیش نیاید.

در مرحله آخر چنانچه دانش آموزان و والدین آنها مایل به همکاری باشند و زمان تجاری کردن محصول یا خدمت آنها برسد و به دلیل اینکه در این مرحله دانش آموز ممکن است مانند افراد بزرگسال نتواند مراحل مختلف و پیچیده تولید را خود انجام دهد، در این زمان دو رویکرد را به آن‌ها پیشنهاد می‌دهیم؛ درصورتی که دانش آموز مایل به جذب سرمایه گذار باشد، با همکاری همدیگر می‌توانیم به مرحله تولید برسیم و در غیر این صورت دانش فنی دانش آموز را به صنعت و یا بازار ارائه دهیم که در این راستا با همکاری یک سرمایه گذار و یا یک صنعت دانش فنی وارد بازار می‌شود.

چه تعداد دانش آموز توسط این شتاب دهنده وارد عرصه کارآفرینی شده اند؟

تا به حال ۵ دوره رویداد برگزار شده است؛ از آن جایی که مخاطبان ما دانش آموزان هستند، نیاز است تا ملاحظات و ضوابط آموزش و پرورش را در نظر بگیریم؛ به همین دلیل رویدادهای دختر و پسرها جداگانه برگزار می‌شود. در فرآیند این رویدادها حدود ۲۵۰۰ دانش آموز با ما در تعامل بودند. شرکت کیان ایرانیان طی همکاری با ما این زمینه را فراهم ساخت تا مخاطبان اصلی خود را در پیام رسان آی گپ جمع آوری کنیم. در حال حاضر ۵۰۰۰ مخاطب در کانال داریم. تا به امروز نیز ۵ استارتاپ موفق دانش آموزی داشته ایم که شامل تولید پماد سوختگی پایه حیوانی، تولید پماد میگرن پایه گیاهی، کلاه محافظ معدنچیان (که در جشنواره کره جنوبی برنده مدال طلا شد)، عینک حقیقت مجازی – VR (که به بازار رساندیم) و پیام رسان جملک که تماما توسط یک دانش آموز ۱۶ ساله اجرا و به بازار ارائه شده است می‌شود. موارد زیاد دیگری هم وجود داشت به دلیل ملاحظات از جانب مدارس و اولیا وارد این پروسه نشد.

آیا این رویدادها صرفا در تهران برگزار می‌شود؟

تا به حال تمرکز ما بر تهران بوده؛ اما یک دوره در استان چهارمحال و بختیاری در پارک علم و فناوری دانشگاه بروجن و یک دوره نیز در همدان برگزار شده است. البته تاکنون فراخوان در تهران به صورت استانی بوده؛ به صورتی که دو رویداد در شهر تهران و یک رویداد در استان تهران برگزار شده است.

مزیت رقابتی شما در چیست؟

مبانی به کار رفته در سیستم مرکز نوآوری و شتاب دهنده بهرافن از لحاظ علمی کاملا قابل دفاع است. نکته دیگر اینکه صرفاً شرکت در رویداد برای دانش آموز بسیار مفید است و زمینه فعالیت در حوزه کارآفرینی را برای دانش آموزان تسهیل میکند حتی اگر در مراحل دیگر شتاب دهنده حضور نداشته باشد؛ زیرا برای این رویداد بالغ بر ۱۴۰۰ نفر/ساعت کار مطالعاتی و تحقیقاتی انجام شده است لذا تمام مبانی مورد نیاز یک دانش آموز برای رسیدن به کارآفرینی در آن به کار رفته است. علاوه بر آن، رویدادها به شکل بازی ارائه می‌شوند و این برای دانش آموز جذاب و مهیج است. مجموعه‌های مشابه مرکز ما اغلب بر ثبت اختراع تاکید دارند و فعالیت آن‌ها صرفا در حد برگزاری رویداد و فعالیت‌های ترویجی است و تا به حال مجموعه ای وارد پروسه پیش شتابدهی، شتابدهی و بازار دانش آموزان نشده است.

در مورد پلن درآمدی تان بیشتر توضیح دهید.

منبع درآمد ما تنها از برگزاری رویداد است و ما در پروسه‌های دیگر وجهی از دانش آموز دریافت نمی‌کنیم. میزان مبالغ دریافتی نیز بستگی به نوع رویداد دارد. از طرفی نیز طی قراردادهایی مدارس و یا خیریه های که دانش آموزان مخاطبان آن هستند، NGO ها، کمیته امداد و … نیز با ما همکاری می‌کنند؛ اما در دوره‌های شتابدهی و تجاری سازی طبق روال مرسوم، سرمایه گذارهای خصوصی و VC داریم که به کمک آن ها این پروسه طی شود.

همکاری شما با مدارس و معلمان و مشاوران چگونه است؟

جامعه مورد هدف ما دانش آموز است؛ اما دانش آموز از چند واسطه به ما متصل می‌شود. گاهی دانش آموز بی واسطه از طریق وب سایت و یا شبکه های اجتماعی به ما می‌پیوندد که ساده ترین راه است؛ در غیر این صورت یا والدین یا مربیان و یا مدارس واسطه ها هستند به همین دلیل در سایت و کانال های ارتباطی خود بخش‌هایی برای این گروه ایجاد کرده ایم که علاقه مند به مباحث کارآفرینی هستند؛ ما حتی خدماتی غیر از دوره‌های شتابدهی نیز ارائه می‌کنیم و در مدارس مختلف هم برای مربیان و هم برای دانش آموزان دوره های آموزش مباحث کارآفرینی برگزار کردیم که به شدت مورد استقبال مدارس و دانش آموزان واقع شده است.

و سخن آخر…

هدف ما آشنایی و تسلط دانش آموزان بر مفاهیم کارآفرینی است تا با فرآیندها و حمایت‌هایی که در قالب شتابدهی به آن‌ها ارائه می‌دهیم آینده ای درخشان در حوزه اقتصاد و کارآفرینی رقم بزنند.