اکوسیستم تکنولوژی املاک کشور، نیازمند بازنگری

از سال ۱۳۸۷ که اولین بار امکان گذاشتن آگهی‌های انلاین شکل گرفت، روندی تازه در دسترسی به املاک ایجاد شد. کاربران این امکان را داشتند تا سریعتر و دقیق‌تر بتوانند ملک‌های مورد نظر خود را پیدا کنند و تمرکز بیشتری برای یافتن موقعیتی خاصی داشته باشند.

اما تا به امروز بعد از گذشت ۱۵ سال این فرآیند هرچند مسیر خودش را طی کرده اما نه تنها تکامل نیافته بلکه نوعی از آشفتگی را نیز متوجه بازار کرده است. سیستم‌هایی که در این مدت توسعه یافتند، عمدتا بر روی حذف واسطه‌ها،‌ تمرکز بر تنوع ملک و آزادی عمل بیشتر کاربران این سیستم‌ها استوار شده‌اند.

اما آنچه به آن پرداخته نشد، عدم شباهت این بازار با سایر بازارهاست و به همین دلیل نه تنها نتوانسته یک انسجام در میان بازیگران مختلف از سازنده تا خریدار را شکل دهد، بلکه با سرعت زیادی، سازه‌های اصلی این بازار را به هم ریخته است.

در حالی که محصولاتی مانند گوشی همراه، اتومبیل، البسه و … که با تیراژ زیاد و تحت یک نام و مدل ساخته می‌شوند این امکان را فراهم می‌کنند که تجربه خرید و استفاده بتواند بر روی فروش آتی آن‌ها موثر واقع شوند، صنعت املاک و مستغلات نمی‌تواند از این فرمول، استفاده کند. بازار املاک و مستغلات یک بازار مبتنی بر کالایی شخصی سازی شده است که عوامل پنهان زیادی بر روی مرغوبیت آن موثر است. بنابراین هرگز امکان تجربه مشابه برای آن توسط فرد دیگری که حتی پیشتر از آن استفاده می‌کرده است، وجود ندارد.

به عنوان مثال، سازنده، نوع مصالح، نقشه، همسایگان، نوع ساختمان‌های همجوار، سوابق رویدادهای محیطی نزدیک، طراح‌های آتی و … فقط چند نمونه کوچک از عواملی است که می‌تواند تجربه‌ استفاده را رقم بزند.

در این میان به گفته کارشناسان، سیستم‌های فعلی مبتنی بر تکنولوژی، تمامی موضوعات را نادیده گرفته و صرفا به چند مشخصه کوچک اکتفا می‌کنند و سایر موارد را اعم از صحت و سقم موارد قانونی تا تشخیص محیط مناسب قرارگیری یا سرمایه‌گذاری بر عهده مصرف‌کننده قرار داده‌اند. این باعث شده است تا نه تنها، سیستم قیمت‌گذاری از چهارچوب خارج شود و هر کس منطقه خود را بهترین منطقه ممکن در نظر بگیرد (چرا که مرجعی برای بررسی آن وجود ندارد)، جستجوکنندگان در انبوهی از اطلاعات ناشناخته، غرق شوند.

علیرضا حاتمی، مدیرعامل یکی از پلتفرم‌های املاک و مستغلات می‌گوید: یک چیز در تمامی این چرخه به صورت عمدی نادیده گرفته شده که نه برای رفاه حال مصرف‌کنندگان که به عنوان یک رقیب دیده می‌شود و آن مشاورین املاک است. مشاورین املاک یک دانش پنهان هستند که به عنوان معیاری برای سنجش مرغوبیت و مقایسه قابل استنادند که به دلیل نوع شغلی مانند یک مدیر ارتباطات، مدیر بازاریابی یا مدیر برند امکان پیاده‌سازی دقیق اطلاعات آن‌ها وجود ندارد. البته آن‌ها نیز مانند بسیار از شغل‌های ارتباطی، در دسته‌های حرفه‌ای مخلتفی قرار می‌گیرند اما در نهایت کارایی خود را دارند.

مدیرعامل «ملاک» اضافه می‌کند: کمرنگ کردن مشاورین املاک بدترین اشتباهی بود که این بازار مرتکب آن می‌شود. در ادامه‌ی کمپین‌هایی که برای رشد و درآمدزایی پلفترم‌های آگهی دیده شده بود، تمام مشکلات این بازار به گردن مشاورین انداخته شد و با شعار «حذف واسطه» همچنان تلاش می‌شود این صنف از چرخه رقابت، حذف شوند. واقعا امروز در میان انبوهی از آگهی‌ها، می‌توان بدون هیچ گونه معیاری و صرفا با چند عکس و استعلام سند، مرغوبیت این کالا را سنجید؟ آن هم کالایی که معمولا سنگین‌ترین سرمایه‌گذاری هر فرد در زندگی شخصی و حتی کاری‌اش محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: باید دیدگاه متفاوتی به این صنف بوجود آید. فعالین این صنف در دسته آنچه ما از تعریف «واسطه» می‌شناسیم، قرار نمی‌گیرند. هرچند در شاخص‌های وظایف، آموزش و تعهدات باید دنبال ارتقا باشیم اما در نظر بگیریم که به این بخش، فرصت کافی در رشد برای شاخص‌هایی که گفته شد، داده نشده است.

از سوی دیگر عضو هیئت مدیره اتحادیه مشاوران املاک استان تهران در سال ۱۴۰۱ در مصاحبه‌ای با یک خبرگزاری اعلام کرده بود که بیش از ۷۰۰.۰۰۰ نفر در صنف مشاورین املاک فعالیت می‌کنند و با توجه به آنچه حاتمی به آن اشاره کرده است، اکوسیستم این صنف بیش از هر زمان دیگری نیازمند تغییر است.از سیستم‌های آموزشی، مجوز، فعالیت‌های انلاین و … همگی نیازمند تغییراتی هستند که بتوانند با یکدیگر هم‌افزا باشند نه اینکه باعث تخریب هم شوند.

هرچند قطعا مانند هر صنف و شغل دیگری، ضعف‌ها و چالش‌هایی وجود دارد اما به نظر می‌رسد باید یک بازنگری در دیدگاه‌های موجود برای این بخش شکل گیرد./پایان