فاجعه FTX چیست و چطور ارزهای دیجیتال خود را ایمن نگه داریم؟

اگر اخبار ارز دیجیتال را دنبال کرده باشید؛ احتمالا متوجه شده‌اید که مدیریت ضعیف بسیاری از پروژه‌های این صنعت و افشاگری‌های تکان‌دهنده، باعث شد تا بسیاری از سرمایه گذاران طی سال جاری با ضررهای زیادی رو به رو شدند. آخرین مورد، که در ماه نوامبر اتفاق افتاد، مربوط به بحران FTX است. بعد از سقوط شبکه ترا، چهارمین صرافی بزرگ ارزهای دیجیتال جهان که تا اوایل نوامبر همچنان به عنوان یک صنعت پایدار در نظر گرفته می‌شد، یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های سال ۲۰۲۲ را رقم زد.

بسیاری از فعالان بازار ارزهای دیجیتال معتقدند که این فاجعه تا مدت‌ها گریبان صنعت ارزهای دیجیتال را خواهد گرفت. از طرفی بسیاری همچنان به آینده ارزهای دیجیتال امیدوارند. کلاهبرداری FTX، بار دیگر سرمایه‌گذاران را وادار کرده تا به فکر راه‌هایی بهتر برای نگهداری ایمن دارایی‌های دیجیتال خود باشند. این تغییر رویکرد اساساً به دلیل عدم اعتماد سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال به کارآفرینان پس از فریب‌خوردن توسط مدیر عامل FTX و یکی از بنیان‌گذاران سام بانکمن-فرید ایجاد شد. در ادامه علاوه بر بررسی فاجعه FTX و تاثیر آن روی بازار ارزهای دیجیتال، راه‌هایی را بررسی می‌کنیم که امنیت ذخیره دارایی‌های دیجیتال را بالا می‌برد.

بحران FTX چه بود و چگونه اتفاق افتاد؟

شرکت FTX یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارزهای دیجیتال در جهان است. این صرافی مشتریان را قادر می‌سازد تا ارزهای دیجیتال خود را با سایر ارزهای دیجیتال یا فیات معامله کنند. این صرافی در باهاما قرار داشته و توسط سم بانکمن فرید (Sam Bankman Fried) اداره می‌شد. به صورت کلی، این شرکت تجارت خود را بر روی گزینه‌های معاملاتی پرخطر که در ایالات متحده قانونی نیستند، بنا کرده بود. اکنون پس‌انداز صدها هزار مشتری، که دارایی‌های خود را در پلتفرم FTX قرار دادند، در معرض خطر قرار دارد و تضمینی برای پرداخت این بدهی‌ها وجود ندارد.

بر اساس بیانیه‌ای که در تاریخ ۱۱ نوامبر (۲۰ آبان) در توییتر این شرکت منتشر شد، پس از مواجهه با بحران نقدینگی، شرکت FTX، شرکت Alameda Research و ۱۳۰ شرکت وابسته تحت عنوان FTX Group اعلام ورشکستگی کردند. در این بیانیه همچنین اعلام شد که سم بنکمن فرید، مدیرعامل FTX، از سمت خود کناره‌گیری می‌کند و جان جی ری سوم (John J. Ray III) جایگزین او خواهد شد.

قیمت ارز دیجیتال FTT، توکن بومی این صرافی FTX، از تاریخ ۸ نوامبر (۱۷ آبان) حدود ۹۰ درصد کاهش قیمت داشته است. این کاهش قیمت بر روی سایر ارزهای دیجیتال نیز تاثیر داشت؛ به طوری که، قیمت بیت کوین در این ماه حدود ۱۹ درصد کاهش و قیمت اتر نیز حدود ۲۴ درصد کاهش یافته است.

فاجعه FTX چه تاثیری بر سایر ازرهای دیجیتال دارد؟

مدت زیادی است که صنعت ارزهای دیجیتال، به روش‌های متفاوت تلاش می‌کند تا به کاربران، سرمایه‌‌گذاران و مشتریان عادی، قابل اعتماد بودن خود را اثبات کند. این فروپاشی، باعث شروع تحقیقات وزارت دادگستری و کمیسیون بورس و اوراق بهادار شده است. این تحقیقات نشان می‌دهد که آیا شرکت FTX از سرمایه مشتریان خود برای حمایت از شرکت Alameda Research، شرکت تجاری سم بنکمن فرید نیز تأسیس کرده، استفاده کرده است یا خیر. زمانی که بازار ارزهای دیجیتال در ماه مه سقوط ۲ تریلیون دلاری را تجربه کرد، FTX به چندین شرکت در حال فروپاشی راه‌کارهای مالی را ارائه کرد. اکنون ریزش قیمتی توکن FTT باعث ضررهای زیادی شده است.

پس از بحران FTX، نهادهای بزرگی از جمله جنسیس (Genesis)، صرافی جمینای (Gemini)، پلتفرم بلاک‌فای (BlockFi) و بسیاری پلتفرم‌های دیگر تحت تاثیر این فروپاشی قرار گرفتند. طبق گزارشی که از سایت کوین‌ تلگراف منتشر شده بود، FTX بخش کوچکی از این صنعت بود و با توجه به بحران‌هایی که ارز دیجیتال تا کنون با آن رو به رو بوده است، این صنعت باید قوی‌تر از همیشه به شرایط عادی بازگردد. همچنین به عقیده ویتالیک بوترین، یکی از سازندگان و توسعه‌ دهندگان اتریوم، این بحران موجب بهبود شرایط خواهد شد. با این وجود، طبق گفته‌های ویتالیک بوترین، بسیاری از کابران جامعه اتریوم معتقدند که هر چیز متمرکزی از ابتدا قابل اعتماد نیست.

امن ترین راه نگه‌داری ارز دیجیتال چیست؟

تلاش‌ها برای به دست آوردن مجدد اعتماد سرمایه‌ گذاران باعث شد که صرافی‌های ارزهای دیجیتال رقیب به ‌طور فعال مدارک مرتبط با ذخیره‌سازی خود را برای تأیید وجود وجوه کاربران به نمایش بگذارند. به صورت کلی، برای محافظت از دارایی‌ها در برابر کلاهبرداری، هک و اختلاس، سرمایه‌گذاران باید اقدامات خاصی را برای حفظ کنترل کامل دارایی‌های خود انجام دهند.

دارایی‌های خود را از صرافی‌ها خارج کنید

صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز (CEX) به طور گسترده برای خرید، فروش و معامله ارزهای دیجیتال، در ازای پرداخت کارمزد، استفاده می‌شوند. در حالی که روش‌های دیگر، از جمله فروش همتا به همتا و مستقیم، گزینه‌های رایجی هستند. نقدینگی بالاتر صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا سفارش‌ها را مطابقت دهند و تضمین کنند که دارایی‌های آنها در طول معامله از دست نمی‌رود.

مشکل استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز زمانی خود را نشان می‌دهد که سرمایه‌ گذاران تصمیم می‌گیرند وجوه خود را در کیف پول‌هایی نگهداری کنند که صرافی در اختیار آنها قرار می‌دهد. متاسفانه وقتی کاربری دارایی‌های خود را در کیف پول صرافی‌ نگهداری می‌کند، در واقع کنترل دارایی‌های و کلیدهای خصوصی خود را در اختیار صرافی قرار می‌دهد. ارزهای دیجیتال ذخیره شده در کیف پول‌های ارائه شده توسط صرافی در نهایت در اختیار مالک صرافی قرار دارد. دقیقا به همین روش دارایی کاربران FTX توسط سم بانکمن فرید و همکارانش مورد سوء استفاده قرار گرفت.

برای جلوگیری از رخ دادن این بحران، به سادگی وجوه خود را از صرافی به کیف پولی انتقال دهید که کلیدهای خصوصی آن تنها در اختیار شما قرار داشته باشد. کلیدهای خصوصی رمزگذاری‌های ایمنی هستند که امکان دسترسی به وجوه ذخیره شده در کیف پول‌های ارز دیجیتال را فراهم می‌کنند و در صورت بروز مشکل، با استفاده از عبارت پشتیبان می‌توان آنها را بازیابی کرد.

صرافی‌های ارز دیجیتال غیرمتمرکز (DEX) نیز توسط بسیاری از کاربران استفاده می‌شوند. شبکه‌های توزیع شده این صرافی‌ها به کاربران اجازه نگهداری کلیدهای خصوصی دارایی‌های دیجیتال را می‌دهد و به همین دلیل امنیت بیشتری را فراهم می‌کنند. لازم به ذکر است که این امنیت همیشگی نیست، مخصوصا اگر صرافی ارز دیجیتال غیرمتمرکز به درستی حسابرسی نشده باشد. در صورت وقوع سرقت، هک یا کلاهبرداری وجوه DEX کاملاً از بین رفته و غیرقابل استرداد است؛ زیرا شبکه های توزیع شده تحت پوشش بیمه خاصی نیستند.

کیف پول‌های سخت افزاری: ایمن‌ترین راه برای ذخیره ارزهای دیجیتال

از آنجایی که کیف پولهای سخت افزاری آفلاین هستند، یکی از ایمن‌ترین روش‌ها برای محافظت از کلیدهای خصوصی کاربر در نظر گرفته می‌شود. کیف پول‌های سخت‌ افزاری، مالکیت کامل کلیدهای خصوصی کیف پول ارز دیجیتال را ارائه می‌کنند، بنابراین تنها صاحب کیف پول سخت ‌افزاری می‌تواند به وجوه دسترسی داشته باشد. پس از خرید ارز دیجیتال از یک صرافی، کاربران باید دارایی‌های خود را به یک کیف پول سخت افزاری انتقال دهند. این کیف پول‌ها معمولا شبیه به یک دستگاه USB هستند و کاربران باید آنها را خریداری کنند.

پس از تکمیل تراکنش و انتقال دارایی، صاحبان صرافی ارز دیجیتال دیگر نمی‌توانند به وجوه دسترسی داشته باشند. در نتیجه، سرمایه‌‌گذارانی که کیف پول سخت‌ افزاری را انتخاب می‌کنند، دیگر با خطر از دست دادن وجوه خود به دلیل هک یا کلاهبرداری در صرافی‌ها رو به رو نخواهند بود. البته لازم به ذکر است که وقتی ارزش یک توکن به طور غیرقابل جبرانی کاهش می‌یابد، ارزهای دیجیتال موجود در کیف پول‌های سخت‌افزاری نیز در معرض خطر کاهش قیمت قرار دارند.

لازم به ذکر است که اگر کاربر نسبت به نگهداری کلیدها یا عبارت بازیابی (seed phrase) خود بی احتیاطی کند، مهم نیست که از چه کیف پولی استفاده می‌کند. تنها تا زمانی که عبارت اصلی خود را در اختیار دارید کیف پول شما قابل بازیابی است. به یاد داشته باشید که اگر هم کیف پول سخت افزاری و هم عبارت بازیابی خود را گم کنید، احتمال زیادی وجود دارد که وجود خود را از دست بدهید.

اعتماد نکنید، تأیید کنید

در تمامی بحران‌هایی که امسال ارز دیجیتال با آن رو به رو شد، خیانت به اعتماد سرمایه‌گذاران یک موضوع رایج و آشکار بود. در نتیجه، شعار «اعتماد نکن، تأیید کن» سرانجام هم میان سرمایه‌گذاران جدید و هم سرمایه‌گذاران باتجربه طنین انداز شده است. صرافی‌های محبوب ارز دیجیتال، از جمله بیت‌فینکس (Bitfinex)، بایننس (Binance)، OKX، بای‌بیت (Bybit)، هیوبی (Huobi) و Gate.io، رویکردهای مناسبی برای اثبات ذخایر خود در پیش گرفته‌اند. این صرافی‌ها اطلاعات کیف پولی را ارائه کردند که به سرمایه گذاران اجازه می‌دهد تا وجود وجوه خود را در صرافی خود حسابرسی کنند.

اثبات ذخیره (Proof of Reserve) به کاربران نشان می‌دهد که نهاد یا پروتکلی که حضانت دارایی‌های دیجیتال آنها را بر عهده دارد، واقعا وجوهی را برای نگهداری دارایی‌های کاربران خود در اختیار دارد. همچنین از اثبات ذخیره برای اثبات کافی بودن پشتوانه استیبل کوین‌ها نیز استفاده می‌شود. با وجود اینکه اثبات ذخیره نگاهی اجمالی به ذخایر صرافی دارد؛ اما نمی‌تواند تصویر کاملی از امور مالی آن ارائه کند؛ زیرا اطلاعات مربوط به بدهی‌ها اغلب در دسترس عموم قرار نمی‌گیرد.

جمع بندی

در نوامبر ۲۰۲۲، صرافی ارزهای دیجیتال FTX طی یک دوره تقریباً ۱۰ روزه سقوط کرد. به دنبال گزارشی که حاکی از نگرانی‌هایی پیرامون پرداخت بدهی بود، صرافی با بحران نقدینگی مواجه شد. FTX شاهد مسدود شدن دارایی‌های خود، استعفای مدیرعامل آن و اعلام ورشکستگی در عرض چند روز بود. به صورت کلی، پیامدهای جاری برای آینده FTX و صنعت ارزهای دیجیتال ادامه دارد و ارزیابی آن دشوار است. با این وجود بسیاری معتقدند که بازار ارز دیجیتال با موفقیت از این بحران عبور خواهد کرد.

اگر بخشی یا تمام دارایی‌های ارز دیجیتال خود را از طریق صرافی FTX ذخیره کرده‌اید، معمولاً فقط پس از تسویه هزینه‌های قانونی و پرداخت بدهی‌ها به طلبکاران توسط صرافی ارز دیجیتال، دارایی‌های خود را دریافت خواهید کرد. اما شایان ذکر است که کاربران تضمینی برای دریافت پرداخت ندارند.

سرمایه‌گذاران تصور می‌کردند که صرافی FTX آنقدر بزرگ و موفق است که امکان شکست یا کلاهبرداری در آن وجود ندارد. به یاد داشته باشید که تقریبا تمامی صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال با این ریسک مواجه هستند. سه مورد ذکر شده در این مقاله نقطه شروع خوبی برای محافظت از دارایی‌های کریپتو در برابر کلاهبرداری‌ها است.