سرپرست سازمان توسعه تجارت: «به نظر میرسد که مادر حوزه IT نه تنها در حوزه بینالملل بلکه در داخل هم بازار خوبی داریم اما هنوز تعریف درستی از آن در اختیار نداریم. من صادرات IT را از دو جنبه میبینم که یکی مربوط به انواع اپ و نرم‌افزارها و دیگری در خصوص تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر است.»
نخستین نشست هم‌اندیشی پیرامون توسعه صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات با حضور سرپرست سازمان توسعه تجارت، اعضای کمیسیون ICT اتاق بازرگانی و نمایندگان تشکلهای اتاق بازرگانی، سازمان توسعه تجارت، اتاق بازرگانی ایران و تشکلهای صادراتی در سالن خلیج فارس مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد.
در این جلسه، محمدرضا طلایی رئیس کمیسیون فاوا اتاق بازرگانی ایران با بیان این که این اولین جلسهای است که بعد از ۶ سال با حضور سرپرست سازمان توسعه تجارت برگزار می‌شود به ذکر مشکلات حوزه فناوری اطلاعات در کشور پرداخت و گفت: «در حوزه ICT با تعدد مراجع تصمیمگیری و تصمیمسازی مواجه هستیم و امیدواریم روزی شاهد آن باشیم که با همبستگی بخش‌های مختلف دولت تعداد مجوزها در این حوزه کاهش پیدا کند؛ از سوی دیگر در حوزه صادرات فاوا از سال ۱۳۸۷ تاکنون کوچکترین قدمی در زمینه توسعه صادرات فاوا که متولی آن سازمان توسعه تجارت است برداشته نشده است که نیاز به توجه و رسیدگی دارد.»
طلایی اشاره کرد: «این امکان وجود ندارد که با بسته حمایتی یا مشوق‌های صادراتی که اوایل دهه ۸۰ تدوین شده از صادرات حوزه نرم افزار حمایت کرد.»
او در ادامه به مشکلات به وجود آمده برای حضور فعالان فاوا در نمایشگاه‌های بین‌المللی پرداخت و گفت: «مدت طولانی ارائه مجوز برای برپایی پاویون رسمی جمهوری اسلامی ایران در جیتکس ما را با مشکلات زیادی مواجه کرد. برای مثال فقط مرحله تکمیل مدارک دو ماه و نیم طول کشید و البته یک ماه نیز امضای رئیس وقت سازمان توسعه تجارت یعنی آقای خسروتاج زمان برد؛ همین تعلل‌ها باعث شد با گرانی ارز که فروردین ماه رخ داد مواجه شویم و در نتیجه اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نرم‌افزار با زیانی ۸۰۰ میلیون تومانی مواجه شود. این شیوه برخورد عملا از همان دیدگاه بسته‌های حمایتی نوشته شده در دهه ۸۰ نشات میگیرد که با شرایط حاکم با اواخر دهه ۹۰ به هیچ وجه سازگار نیست.»
رئیس کمیسیون فاوا اتاق ایران یادآور شد: «باوجود هزینه سنگینی که با توجه به نرخ ارز صورت گرفته و با وجود گذشت زمان طولانی از نمایشگاه، به تازگی قرار شده که رقم بسیار کمی که شاید یک دهم هزینه پاویون جمهوری اسلامی ایران بوده را پرداخت کنند و بابت دریافت همین یارانه نیز هر روز یک سری مدارک از ما طلب می‌کنند؛ لذا در مجموع می‌توان گفت با همان دیدگاه‌های اوایل دهه ۸۰ و بسته‌های حمایتی تدوین شده در آن دوران دارند بسته‌های حمایتی به حوزه فاوا ارائه میدهند.»
عملکرد جزیره‌ای
طلایی در ادامه صحبتهای خود گفت: «بعد از آن که مجوز پس از طی مراحل طولانی صادر شد حتی سازمان توسعه تجارت نسبت به اطلاع‌رسانی صدور این مجوز به سایر وزارتخانه‌ها از جمله وزارت خارجه اقدامی نکرد و به همین دلیل سفارت ایران در امارات از برپایی پاویون جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه جیتکس مطلع نبود. از آنجایی که این مدل جزیره‌ای عمل کردن باعث اتلاف منابع و هدر رفتن پتانسیل‌های موجود کشور می‌شود؛ امیدواریم روزی برسد که کشور ما شاهد اقدامات جزیره‌ای و قوانین و مقررات زائد نباشد.»
طلایی در این جلسه همچنین درخواست کرد که کارگروهی متشکل از سازمان توسعه تجارت، اتاق بازرگانی ایران و تشکلهای فاوای زیرمجموعه اتاق ایران تشکیل شده و تا پایان سال جزییات موانع و مشکلات و راهکارهای آنها را مشخص کرده و در قالب آییننامهای که قبلا تهیه شده به شورای عالی صادرات ارسال کنند تا از ابتدای سال ۹۸ شاهد یک برنامهریزی دقیق برای توسعه صادرات حوزه فاوا باشیم.
چرا در طول سه دهه مشکلات حل نشده است؟
مظفر علیخانی، معاون فنی و خدمات بازرگانی اتاق بازرگانی ایران نیز در این جلسه با بیان این که حوزه ICT در ایران از اواخر دهه ۶۰ فعال شده گفت: «در حال حاضر یکی از ۱۹ کمیسیون اتاق بازرگانی ایران تحت عنوان کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت می‌کند و خود شامل ۱۰ تشکل است و فدراسیون ICT هم هدایت این ۱۰ تشکل را برعهده دارد.»
او ادامه داد: «مرور فعالیتهای سه دهه اخیر در حوزه فاوا مشخص می‌کند که مسایل و راهکارها تغییری نکرده است؛ لذا سوال اساسی این است که چرا در طول سه دهه مشکلات حل نشده است. ما کماکان در خصوص نرخ‌گذاری کالاهای حوزه فاوا، اظهارنامه‌های صادراتی این حوزه و همچنین در زمینه معافیت‌های مالیاتی و مالیات بر ارزش افزوده شاهد مشکلات هستیم.»
علیخانی گفت: «به دلیل تحریمها در بحث ارز و کشتیرانی با مشکلات عدیدهای رو به رو هستیم. اما در حوزه فاوا به علت ویژگیهای خاص این حوزه نقل و انتقال ارز در آن ساده‌تر است پس می‌توان از این حوزه برای کمک به کشور در شرایط فعلی استفاده کرد. لذا نیازمند یک عزم و اراده جدی هستیم تا مسایل حوزه ICT حل شوند.»
متولیان حوزه ICT
علیخانی با بیان تعدد موازیکاریها در حوزه ICT بیان کرد: «وزارتخانههای صمت، ارشاد و ارتباطات خود را متولیان این حوزه میدانند لذا به نظرم باید یک جمع‌بندی نهایی در این حوزه صورت گیرد تا موازیکاریها برای بخش خصوصی مشکل ایجاد نکند.»
به رسمیت شناختن فری‌لنسری
مجید سروش دبیر کمیسیون ICT اتاق بازرگانی ایران نیز در این جلسه با ذکر اینکه وظیفه سازمان توسعه تجارت تشویق صادرکنندگان است، گفت: «دو حوزه وجود دارد که تاکنون در حوزه فناوری اطلاعات کشور به رسمیت شناخته نشده است که یکی مرتبط به حوزه فری‌لنسری است؛ واقعیت آن است که کشور ما به سبب تعداد بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی خصوصا در حوزه فناوری اطلاعات این امکان و توان بالقوه را دارد که در این حوزه به شکوفایی برسد و به همین دلیل از سازمان توسعه تجارت تقاضا دارم که حوزه فری‌لنسری در کشور به رسمیت شناخته شود.»
توجه به ارزهای دیجیتال
دبیر کمیسیون ICT اتاق ادامه داد: «از سوی دیگر باید بپذیریم که جامعه جهانی به سمت ارزهای دیجیتال در حال حرکت است و لذا لازم است که ما نیز به این مفهوم نوین توجه کنیم. توجه داشته باشید که دانش‌آموختگان حوزه فناوری اطلاعات کشور می‌توانند در خصوص ارزهای دیجیتال نیز فعال شده و موفقیت‌هایی به ارمغان بیاورند اما این امر توجه مضاعف سازمان توسعه تجارت و سایر نهادهای مرتبط را طلب می‌کند.
رشد حوزه ICT در آمارهای جهانی
مولودی سرپرست سازمان توسعه تجارت نیز در این جلسه با ذکر این که معتقد است بهترین جایگزین برای نفت در اقتصاد کشور حوزه ICT است گفت: «آمار جهانی گویای رشد حوزه ICT است و شرکت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری سهم بالایی از اقتصاد جهان را در اختیار دارند.»
او به این صورت ادامه داد: «به نظر میرسد که مادر حوزه IT نه تنها در حوزه بینالملل بلکه در داخل هم بازار خوبی داریم اما هنوز تعریف درستی از آن در اختیار نداریم. من صادرات IT را از دو جنبه میبینم که یکی مربوط به انواع اپ و نرم‌افزارها و دیگری در خصوص تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر است.»
