Better Place ، خدمتی که کسی به آن نیاز نداشت

در فضای استارتاپی عادت بر این است که از موفقیت‌ها بگوییم تا امیدمان به آینده را زنده نگه‌داریم اما اشتباه بزرگی است که شکست گذشتگان را به فراموشی بسپاریم و از تجارب گذشتگان بهره‌مند نشویم. برای این منظور تیم اکوموتیو اقدام به جمع‌آوری تجربیات مجموعه‌ای از استارتاپ‌های ناموفق کرده است تا شاید مرور سرگذشت ناکام ایشان زمینه‌ای باشد برای موفقیت استارتاپ‌های نوپای جامعه استارتاپی ایران. این مجموعه به مرور و در قالب بخش داستان شکست منتشر و در اختیار مخاطبین قرار خواهد گرفت. هفدهمین قسمت از این مجموعه که به داستان شکست استارتاپ Better Place می‌پردازد را با هم مرور می‌کنیم.

Better Place یک شرکت بین‌المللی است که سرویس‌هایی برای شارژ و سوئیچ‌کردن باتری خودروهای برقی فراهم می‌کند. این شرکت ابتدا تحت پروژه‌‌ای با همین نام در اکتبر 2007 توسط شای اگسی؛ مؤسس و مدیرعامل وقت در پالو آلتوی کالیفرنیا تأسیس شد، اما عمده‌ی برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های آن در فلسطین اشغالی صورت می‌گرفت، همان‌جایی که مؤسس و سرمایه‌گذاران اصلی‌اش نیز سکونت داشتند. اگسی با هدف بهبود اوضاع جهان تا سال 2020، 700 میلیون دلار سرمایه جذب کرد که حدود یک‌سوم آن صرف راه‌اندازی ایستگاه‌های سوییچ باتری شد. در این ایستگاه‌ها، ربات‌هایی تعبیه شدند که در عرض پنج دقیقه، باتری‌های مصرف‌شده را از زیر خودرو بیرون کشیده و آن را با باتری نو تعویض می‌کردند. هم‌چنین، برخی از کشورها نیز معافیت مالیاتی داده بودند.

شرکت Better Place، تصمیم خود را برای توسعه‌ی شبکه‌ی خودروی الکتریکی در فلسطین اشغالی، دانمارک و هاوایی در سال‌های 2008 و 2009 اعلام کرد. این شرکت در تلاش برای گسترش کشور به کشورِ زیرساخت‌های خود، با بیش از 25 منطقه‌ی دیگر در سرتاسر جهان وارد مذاکره شد. استرالیا، انتاریو، اُرگون و کالیفرنیا هم از راه‌اندازی شبکه‌ی خودروی الکتریکی Better Place سخن گفتند.

ژانویه‌ی 2008 تفاهم‌نامه‌ای میان این شرکت و رنو-نیسان، جهت ساخت نخستین شبکه‌ی ری‌شارژ برقی در فلسطین اشغالی بسته شد که به‌ موجب آن، Better Place متعهد به ساخت شبکه و رنو-نیسان متعهد به تولید خودروهای برقی شد. هدف این شرکت، ایجاد انقلابی در مصرف سوخت و از میان برداشتن نگرانی بابت توقف‌های طولانی‌مدت برای شارژ باتری خودروهای برقی بود.

شرکت، نخستین ایستگاه شارژ فعال خود را هفته‌ی اول دسامبر 2008 در سینما سیتی در Pi-Glilot در نزدیکی تل‌آویو راه‌اندازی کرد. فناوری سوئیچ‌کردن باتری آن هم سال 2012 در اسرائیل، شروع به کار نمود.

اما اوضاع آن‌چنان که پیش‌بینی می‌شد، به خوبی پیش نرفت. پس از هزینه‌کردن چیزی در حدود 850 میلیون دلار در این شرکت، کمتر از 1000 خودروی برقی رنو Fluence Z.E در فلسطین اشغالی و حدود 400 واحد هم در دانمارک به فروش رفت. اوایل اکتبر 2012، اگسی از سمت خود به‌عنوان مدیرعامل جهانیِ Better Place کناره‌گیری کرد و اوان تورنلی –مدیرعامل شرکت در استرالیا- جایگزین وی شد. اکتبر همان سال، شرکت از اخراج 150 تا 200 نفر از 400 کارمندان خود در فلسطین اشغالی برای حل مشکلات مالی، خبر داد.

اواخر ژانویه‌ی 2013، تورنلی هم اخراج و دن کوهن جایگزین او شد. در ادامه بازار استرالیا از اولویت خارج شد تا شرکت فقط بر دو بازار موجود –فلسطین اشغالی و دانمارک- متمرکز باشد. نهایتاً در می 2013، شرکت Better Place ابتدا در اسرائیل و سپس در دانمارک اعلام ورشکستگی کرد و دارایی‌هایش به رقم ناچیز 450 هزار دلار به فروش رفت.

Better Place تصور می‌کرد با توسعه زیرساخت‌های لازم، می‌تواند زمینه‌ساز توسعه استفاده از اتومبیل‌های برقی در سراسر دنیا شود، اما مساله جذب مشتری و نفوذ در بازار بزرگ و جاافتاده‌ای مثل بازار انرژی پیچیده‌تر از آن بود که فکرش را می‌کرد.