داده‌های باز در ایران کلید خورد

داده‌های باز، داده‌هایی هستند که به‌صورت رایگان و آزاد در اختیار عموم قرار می‌گیرند تا همه بتوانند در موارد گوناگون اقتصادی و نظارتی از آن استفاده کنند؛ داده‌هایی که البته اخیرا مورد توجه مسئولان دولتی هم قرار گرفته است.

مفهوم داده‌های باز (Open Data) برای حرکت به سمت یک دنیای باز دیجیتال، دارای اهمیت ضروری است. مفهوم داده‌های باز ناظر به این نکته است که باید به روزنامه‌نگاران، شهروندان و سازمان‌های غیردولتی (NGO) ابزارهای کافی برای کسب اطلاعات واقعی برای اطلاع از جهت تصمیم‌گیری‌ها، بررسی و کشف حقایق، خلاقیت‌ها، حرکت‌های اجتماعی، نظارت بر احزاب و جناح‌ها در انتخابات و هم‌چنین اهداف اقتصادی داده شود.

این فرایند می‌تواند به افزایش نظارت بر عملکرد دستگاه‌های دولتی بی‌انجامد؛ امری که در نهایت حتی شاید باعث بهبود عملکرد سازمان‌های دولتی در ارائه‌ی خدمات به شهروندان شود. بنابراین داده‌های باز در واقع داده‌هایی هستند که هر کس در هر مکان و زمان به آن دسترسی دارد و می‌تواند از آن در جهت اهداف خود استفاده کند.

به‌گزارش اکوموتیو، رئیس سازمان فناوری اطلاعات به عنوان یکی از نخستین مسئولانی که درباره‌ی داده‌های باز اظهار نظر کرده است، می‌گوید: داده‌های باز، پاسخگویی و مشارکت افراد و میزان خودآگاهی و خودتنظیمی دولت‌ها را افزایش و به آن‌ها اجازه می‌دهند که خلاق‌تر باشند. داده‌های باز، دسترسی‌های لازم را به عموم مردم برای استفاده از اطلاعات موجود فراهم می‌آورد. با باز کردن داده‌ها و در دسترس قرار دادن آن‌ها، دولت‌ها می‌توانند به‌مراتب موثرتر عمل کنند.

رسول سرائیان هم‌چنین به کارکردهای طرح داده‌های باز نیز اشاره کرد و افزود: بهبود عملکرد دولت در تحقق حقوق شهروندی، یکی از کارکردهای داده‌های باز است؛ چراکه شهروندان از این طریق می‌توانند بر عملکرد دولت نظارت داشته باشند. هم‌چنین بهبود خدمات عمومی و ایجاد فرصت‌های جدید اقتصادی، از دیگر فواید طرح داده‌های باز خواهد بود.

بر این اساس داده‌های باز، آن دسته از داده‌هایی هستند که هر کسی می‌تواند به آن دسترسی داشته و از آن استفاده کند. این داده‌ها البته بیشتر در اختیار دولت قرار دارد. مسیر داده‌ی باز در کشور در سال ۱۳۹۷ مشخص شده است و برنامه‌ی اصلی ما برای داده‌های باز ایجاد سکوی داده‌ی باز است، درنتیجه می‌توان داده‌هایی که دسترسی به آن مجاز است را در اختیار شهروندان و کسب‌وکارها قرار داد.

برآوردها نشان می‌دهد که ارزش اقتصادی ناشی از داده‌های باز می‌تواند تا ۵.۳ تریلیون دلار در دنیا باشد. گفتنی است داده‌ی باز (Open Data) دارای محدودیت‌های مربوط به حقوق کپی رایت، یا موارد محدودکننده‌ی مشابه آن نیست و بیشتر مفاهیمی مشابه با موضوع محتوای آزاد (Open Content) دارد. بنابراین ایجاد یک سیستم داده‌های باز با چالش‌هایی همراه است که نبود همکاری بین‌بخشی، یکی از این چالش‌هاست. هم‌چنین نبود همکاری‌های بین‌بخشی نیز می‌تواند موجب شود تا داده‌هایی که در سازمان‌های دولتی متناسب با ساختارهای درون‌سازمانی تنظیم شده‌ اند، برای عموم در دسترس و یا قابل استفاده نباشند.

هم‌چنین بسیاری از مشاغل اطلاعاتی که در زمینه‌ی فعالیت‌های تجاری مرتبط با تجزیه و تحلیل‌های تحقیقی کار می‌کنند، عموما باید وابسته به داده‌های متنوع و کلی‌محوری اینترنتی در مورد تجارت و منابع اطلاعاتی مالی هستند. به‌علاوه ابتکارات داده‌ای توانسته‌ اند داده‌های تجاری، اقتصادی و مالی مربوط به آن را هم‌زمان با اطلاعات عمومی بر روی اینترنت در دسترس عموم قرار دهند.